ارزیابی اثرات کم‌آبیاری و کاهش تخصیص آب بر تولید بخش کشاورزی استان قزوین

برای در ‌امان ماندن از خطرات خشکسالی و بحران آب در آینده نیاز است که راهکارها و قوانین مناسبی برای بهره­برداری از منابع آب محدود اتخاذ شود. بکارگیری راهبرد کم­آبیاری در این زمینه، علاوه بر ایجاد تعادل بین میزان مصرف و منابع موجود (رودخانه‌ها، آب­های زیرزمینی و سدها)، سبب کاهش مصرف بی­رویه آب در بخش‌ کشاورزی می‌شود. در تحقیق حاضر به منظور بررسی اثرات کم‌آبیاری بر الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان استان قزوین، ابتدا توابع تولید محصولات کشاورزی براساس سه روش آبیاری کامل، کم‌آبیاری پنج درصد و کم­آبیاری 10 درصد تخمین زده شدند. سپس با استفاده از یک مدل برنامه­ریزی غیرخطی، الگوی بهینه کشت در استان قزوین تعیین شد. در پایان نیز اثرات کم­آبیاری همزمان با اعمال سیاست کاهش آب آبیاری دردسترس تحت سناریوهای 10، 20، 30 و 40 درصد بر الگوی کشت و سود ناخالص کشاورزان مورد بررسی قرارگرفت. تخمین توابع تولید محصولات کشاورزی با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی و بسته نرم­افزاری Eviewsصورت­گرفت. مدل برنامه­ریزی غیرخطی نیز در محیط نرم‌افزاری GAMS حل شد. نتایج حاصل از تخمین توابع تولید نشان داد که روش کم­آبیاری پنج درصد سبب کاهش ناچیز عملکرد محصولات می­شود، اما روش کم­آبیاری 10 درصد بر عملکرد اغلب محصولات الگو اثر منفی می‌گذارد. نتایج حاصل از مدل برنامه­ریزی غیرخطی نیز نشان داد که بکارگیری روش کم­آبیاری توأم با سیاست کاهش آب آبیاری دردسترس اگرچه منجر به کاهش سود ناخالص کشاورزان می­شود، اما به حفظ و پایداری منابع آب سطحی و زیرزمینی استان قزوین کمک شایانی می­کند.